آرامستان دولاب

آرامستان دولاب که به نام آرامستان ممنوعه و ارامنه هم شهرت دارد، مجموعه ای است که از بخش هایی مجزا با ورودی هایی جداگانه تشکیل شده. افرادی با ملیت های مختلف روسی، ارمنی، گرجی، لهستانی، فرانسوی، ایتالیایی و ایرانی در این آرامستان دفن هستند. ورود و بازدید از این آرامستان ها نیاز به هماهنگی قبلی و در صورت لزوم اخذ مجوز دارد. بخش ارتدکس روسی و بخش کاتولیک از جمله قسمت هایی هستند که معمولا مورد بازدید قرار می گیرند. بخش آشوری ها اجازه بازدید نمی دهند. بخش ارامنه نیاز به مجوز از خلیفه گری ارامنه تهران دارد.

- بخش ارتدکس روسی
در ابتدای این آرامستان کلیسایی (نماز خانه) واقع شده که محل انجام مراسم برای درگذشتگان است. فرم صلیب مقبره ها خاص است به این شکل که به جز صلیب معمول، یک خط افقی اضافه و یک خط مورب هم وجود دارد که خاص ارتدکس های روس است.
از جمله افراد مشهوری که در این مجموعه دفن هستند می توان آنتوان سوریوگین ... دیدن ادامه ›› (عکاس روس دوره قاجار که به همراه همسر و دخترش مدفون هست) و نیکلای مارکوف را نام برد (معمار گرجی طراح ساختمان هایی چون دبیرستان البرز، ساختمان پست، دانشسرای عالی-باغ موزه نگارستان فعلی- زندان قصر و... که به همراه همسر و فرزند خود مدفون است.)
آرامگاه شاهزاده گرجی از جمله بنا های مهم در این آرامستان است. بنای آرامگاه او توسط نیکلای مارکوف به شکل کلیسایی در تفلیس ساخته شده. این بنا ثبت ملی بوده، اما متاسفانه به دلیل عدم رسیدگی در حال ویرانی است. جالب آنکه قبر نیکلای مارکوف در چند قدمی این بنا قرار دارد اما فاقد بنایی خاصی است.
در بخشی دیگر از این آرامستان پیکر 300 سرباز روس که در جنگ جهانی دوم کشته شده اند در مساحتی حدود 30 متر مربع به خاک سپرده شده اند. سفیر روسیه سالی دو بار برای ادای احترام به این قسمت می آید.
در بخشی دیگر پیکر مردی مسلمان دفن است. همسر او ارمنی بوده و قصد داشته تا پیکر شوهر خود را در امامزاده عبداله دفن کند. اما از ورود او به امامزاده به دلیل نوع پوشش جلوگیری می کنند. در نتیجه بانوی ارمنی پیکر همسر خود را در آرامستان دولاب به خاک می سپارد. آرامگاهی بر روی مقبره او ساخته شده که کار آقای مدنی از شاگردان استاد لر زاده است.
بانویی مسیحی نیز که همسری مسلمان داشته در این آرامستان دفن است که بر روی سنگ قبر او هم صلیب دیده می شود و هم شعری فارسی که درخواست قرائت فاتحه کرده.
در بین قسمت های مختلف آرامستان دولاب بخسش ارتدکس روسی تنها قسمتی است که هنوز هم تدفین صورت می گیرد.

- بخش کاتولیک
مقبره دکتر کلوکه پزشک محمد شاه و ناصرالدین شاه قاجار در این بخش قرار دارد. در واقع خاک سپاری اقلیت های دینی در این منطقه با دفن پیکر دکتر کلوکه در سال 1855 شروع شده است. بر روی قبر او آرامگاهی آجری با گنبد ساخته شده.
از جمله افراد مشهور در این قسمت می توان لوئیچی پشه (عکاس دوره ناصر الدین شاه معروف به عکاس باشی) را نام برد که مقبره او در نزدیکی آرامگاه دکتر کلوکه قرار دارد.
مقبره لهستانی ها یکی از قسمتهای مهم و وسیع بخش کاتولیک است. این افراد لهستانی از اردوگاه های کار اجباری به ایران آورده شدند تا بعدا به کشور خود برگردند. اما در ایران دچار بیماری شده و به تدریج فوت کردند. در بین آنها افراد نظامی و غیر نظامی دیده می شود. قبرهای انها بر خلاف سایر قسمت ها دارای شماره و سنگ های یک شکل است. با توجه به تاریخ تولد و فوت روی سنگ ها، کودکان کمتر از یکسال هم دیده می شوند.
یکی دیگر از قسمت های دیدنی بخش کاتولیک مقبره ای زیر زمینی است. از پله ها پایین می روید و در راهرویی تنگ و باریک قرار می گیرید. سنگ قبر 26 نفر در دو طرف دیوار دیده می شود. گفته می شود این مقبره مربوط به کارگران معدن ایتالیایی بوده است. البته نگهبان بخش روسی می گفت در ایران معدنچی ایتالیایی کار نمی کرده و اینها کارگران تونل کندوان هستند.
در بخش کاتولیک ملیت افراد با پرچمی کوچک بر روی هر قبر مشخص شده است.