تلاقی عدالت، انتقام و جنبش می‌تو

علی جعفری فوتمی- عضو کانون ملی منتقدان تئاتر ایران

نمایش «من هم...» به کارگردانی نیما دهقان، داستانی پیچیده و چندلایه را به تصویر می‌کشد که علاوه بر بررسی عواقب و پیامدهای جنایت‌های جنسی، در دل خود نقدی به واکنش‌های فردی و اجتماعی در برابر این گونه فجایع می‌پردازد. یکی از ویژگی‌های برجسته نمایش، نمایش تأثیر مستقیم جنبش "می‌تو" بر شخصیت‌ها و روایت است. در این اثر، ما با دنیای پیچیده یک نویسنده مشهور روبه‌رو می‌شویم که با دیدار یک خبرنگار جوان، ناخواسته پرده از جنایتی قدیمی ... دیدن ادامه ›› برمی‌دارد. جنایتی که دخترِ قربانی آن برای انتقام وارد صحنه می‌شود.

جنبش "می‌تو" که سال‌ها به عنوان یک جنبش اجتماعی و فرهنگی به افشای تجاوزها و آزارهای جنسی در سطوح مختلف جامعه پرداخته، در این نمایش به‌گونه‌ای غیرمستقیم از طریق بازخوانی خاطرات یک زن به چشم می‌آید. در حالی که در دنیای واقعی "می‌تو" ، قربانیان از طریق افشاگری و روایتگری قدرت خود را پیدا می‌کنند، در «من هم...» این روایتگری به‌طور غیرمستقیم به عنوان ابزاری برای انتقام استفاده می‌شود. این انتخاب نه‌تنها نگاهی به درگیری‌های اخلاقی فردی دارد، بلکه به نقد عمیق‌تری از تضاد میان عدالت اجتماعی و انتقام شخصی می‌پردازد.

در «من هم...» ، به‌رغم اینکه روایت قربانی به عنوان ابزاری برای افشاگری به کار می‌رود، حذف جنبه‌های جمعی جنبش "می‌تو" که بر افشای عمومی و حمایت از دیگران تمرکز دارد، به شدت احساس می‌شود. این جنبه، در واقع فرصتی بود تا نمایش به جای تمرکز بر انتقام فردی، به ابعاد اجتماعی‌تر و عمومی‌تر این جنبش بپردازد. در عوض، دختر قربانی که به عنوان خبرنگار به خانه نویسنده می‌رود، در نهایت به نماد انتقام فردی بدل می‌شود. این تضاد در نمایش، پرسش‌های جدی درباره شیوه‌های برخورد با خشونت‌های جنسی و ضرورت تلاش جمعی در راستای عدالت اجتماعی مطرح می‌کند.

یکی از ارکان برجسته نمایش، طراحی صحنه است که نه تنها بر فضای روانی و احساسی شخصیت‌ها تأکید دارد، بلکه به خوبی تنش‌ها و پیچیدگی‌های درونی داستان را نمایان می‌سازد. طراحی صحنه در «من هم ...» با بهره‌گیری از عناصر ساده، فضاهایی معنادار و تأثیرگذار خلق می‌کند که به مخاطب این امکان را می‌دهد تا دنیای ذهنی شخصیت‌ها را به وضوح احساس کند.هر جزء دکور به نوعی نمادین است و به درک بهتر فضای درونی نمایش کمک می‌کند.

موسیقی در این نمایش نیز نقشی حیاتی دارد. فرشاد فزونی، آهنگساز و مجری موسیقی نمایش، با ترکیب دقیق صدا و ملودی‌ها، فضای تنش‌زای نمایش را تکمیل می‌کند. موسیقی‌هایی که در طول نمایش به‌کار می‌رود، به شکلی هوشمندانه با تحولات شخصیت‌ها و گسترش دراماتیک داستان هم‌راستا می‌شود. موسیقی در اینجا به ابزاری تبدیل شده است که نه تنها احساسات درونی شخصیت‌ها را تقویت می‌کند، بلکه عمق تأثیرات احساسی و معنایی نمایش را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.

«من هم ...» به‌طور مؤثری در این نمایش، پیامی عمیق و تاثیرگذار درباره خشونت‌های جنسی، انتقام، عدالت و نقش روایتگری در فرآیند شفا و ترمیم اجتماعی منتقل می‌کند. اگرچه نمایش به فضای اجتماعی جنبش "می‌تو" اشاره می‌کند، اما آن را در قالبی فردی و شخصی به چالش می‌کشد. این اثر به تماشاگران این فرصت را می‌دهد که به این موضوعات از زاویه‌ای متفاوت و عمیق‌تر نگاه کنند.