پیش از آنکه مسئله اصیل و جعلی بودن رباعیات حل شود،
البته غیر ممکن است که بتوان نظر متین و عادلانه ای درباره عمر خیام به عنوان یک شاعر ابراز داشت.
ما فقط می توانیم درباره روح و جوهر رباعیات معروف به رباعیات عمر خیام بحث کنیم، و نه چیزی دیگر.
به سخن اوتورا تفلد «مطمئن‌ترین طریق آنست که هر آنچه را نمی توانیم به یکباره از متن کنار بگذاریم بپذیریم،
اما متن را با علم و آگاهی بر اینکه به هر حال بعضی از آنها – و شاید شماره زیادی از آنها – از آن شاعر نیست بخوانیم،
اگرچه باید همه آنچه از اثر اوست در مجموعه گزیده ما باشد.»
۱۲۱ رباعیی که بر طبق اصولی که از تحقیقات و بررسیهای یاد شده در بالا به دست آمده است،
به یقین همه اشعاری را که خیام سروده است در بر ندارد، و از سوی دیگر، غیر ممکن هم نیست که در میان آنها چندین رباعی مجعول هم وجود داشته باشد،
که ... دیدن ادامه ›› در زمانی قدیم به داخل مجموعه رباعیات او را ه یافته باشند.
اما به هر حال متنی که اینجا عرضه می شود از هر یک از نسخه ها و ویرایشهای چاپ شده خاص مستندتر و موثق تر است،
و من جرات ورزیده می گویم که این متن برای اولین بار ما را توانایی می بخشد که مفهوم نسبتا در خورد اعتمادی از شخصیت و منش خیام،
آن چنانکه در شعر او انعکاس یافته است داشته باشیم.
من دلیل صحت روش خود را در این واقعیت میبینم که مجموعه منتخب من که با رویه‌ای کاملا مکانیکی فراهم آورده شده است،
در حقیقت سیمای یک فرد را به ما نشان میدهد،
تنوع اندیشه ها و احساسات به هیچ‌وجه برای آنکه از یک ذهن و مغز تراویده باشد زیاده از حد نیست و
حتی این شخصیت و این ذهن سرشتی بغرنج و بسیار پیچیده ندارد.
نخستین و مهمترین مطلبی که بیان میکنیم فقدان تقریبا کامل عنصر عرفانی در این رباعیات است.
تنها یک رباعی وجود دارد که در آن تسلیم و رضا به اراده خداوند به شیوه شاعران صوفی مسلک بیان شده است ، و آن رباعی :

با تو به خرابات اگر گویم راز
به زانکه به محراب کنم بی تو نیاز
ای اول و ای آخر خلقان همه تو
خواهی تو مرا بسوز و خواهی بنواز

این رباعی ممکن است در قدیم الایام به رباعیهای خیام افزوده شده باشد،
یا اگر اصیل باشد، باید به گمان من بیانی از قالب فکری خیام اما به عنوان شاهدی بر شیوع اصطلاحات و
ترکیبات صوفیانه به عنوان یک صورت ادبی، در عهد عمر خیام ، تلقی شود.
شاعر ما، گاه و بیگاه از عبارات و اصطلاحات عارفان، مانند زبان حال و امثال آن استفاده میکند.
در چند رباعی به بیان اندیشه هایی می پردازد که متداول صوفیان است :

در صومعه و مدرسه و دیر و کنشت
ترسندۀ دوزخند و جویای بهشت
آن کس که زاسرار خدا باخبر است
زین تخم در اندرون دل هیچ نکشت
----
هر دل که درو مهر و محبت بسرشت
خواه اهل سجاده باش خواه اهل بهشت
در دفتر عشق نام هر کس که نوشت
آزاد زدوزخ است و فارغ زبهشت

اما اگرچه عبارات و اصطلاحات این اشعار زبان صوفیان را به خاطر می آورد،
ولی این اندیشه که امید بهشت و ترس از جهنم برای یک ذهن منور و روشن گواه و شاهد بر چیزی نمی باشد،
اندیشه منحصرا صوفیانه ای نیست.
افکار و اندیشه های اخلاقی که خیام با صوفیان به اشتراک دارد، گاه به جانب افراط رانده میشود،
و به صورتی طنز آمیز ابراز می گردد، که معمولا با چنان صورتی در میان شاعران صوفی مشرب دیده نمی شود مانند رباعیهای زیر :

سنت مکن و فریضه ها را بگذار
وین لقمه که داری زکسان باز مدار
غیبت مکن و دل کسی را مازار
در عهده آن چهان منم باده بیار
----
تا بتوانی خدمت رندان می کن
بنیاد نماز و روز ویران می کن
بشنو سخن راست زخیام عمر
می میخور و ره میزن و احسان می کن

.
.
بررسی انتقادی رباعیات خیام
آرتور کریستن سن
ترجمه :
دکتر فریدون بدره‌ای
.
.

«چرا اپراهای عروسکی»
آیا سن برای حضور در سالن، جهت تماشای اپراها مهم است !؟

قطعا سنِ درک(شناخت یا علاقه‌مندی به) زبان شعر،موسیقی ، تاثیر دارد اما عدد عمر مولفه چندان مهمی نیست.
چرا!؟
به سبب آزمون خطای شخصی برای آمدن دوستان و همراهانی از سن شش ساله تا هشتاد ساله.
این سری اگر عزیز دلی به نام «آوا» مسرور و سرحال از اجرا بیرون بیایید
میتوانم بگویم که قطعا سن درک(شناخت و علاقه‌مندی) مهمتر از عدد سن است ....
او شش ساله است ،به ضرب آهنگ کلمات و زبان شعر آشناست و زمزمه ... دیدن ادامه ›› زبانش ادبیات غنی پارسیست...
قطعا تصویر شدن اشعاری که میداند یا دوست دارد ، او را به دنیایی از رویا و خیال میبرد و یاد میگیرد هر بیت را میشود نقاشی کرد،ساخت،حرکت و زندگی کرد.



پاسخ بنده به یکی از دوستان درباره اپراهای عروسکی گروه آران

با توجه به اینکه هیچ آگاهی از سلیقه و علاقه افراد نسبت به هنرهای نمایشی ندادید
من یک توضیح بدم
نظرم را از معنا جدا میکنم و ظاهر رو میگویم
چرا که اگر از معنا و مفهوم بخواهم بگویم ، سطرها نوشتم تا کنون و شاید سلیقه من باشد یا حسم.
پس از ظاهر امر میگویم

اپراهای عروسکی گروه آران تجمیعی خاص از صدا و حرکت است به لطف استاد غریب‌پور(پژوهشگر ، نویسنده و کارگردان آثار).
جان بخشیدن به جسمی بی روح (توسط گروه بی بدیل آران)
و دم ِ این نفَس ِ جان، موسیقی میشود و بازدمش اشعار
پس ساده تر بگویم ، شما دنیایی متفاوت از تئاتر انسانیِ مرسوم میبینید از دریچه چشمان پژوهشگر،نویسنده و کارگردان اثر...
هر دوره از اجرا نزدیک به صد و اندی شخص را همراهی کردم در سالن
با هر سلیقه و سبک و سیاق فکری
به طور جد میگویم
اپراهای عروسکی به طور معمول قابل مقایسه با تاتری دیگر نیست که بخواهم بگویم دیگری را بروید بهتر است یا فلان اجرا.(سطح کیفی منظورم نیست ، نوع اجرا را میگویم)
شما و همراهانتان تماما چیزی را تجربه میکنید که فقط و فقط مختص این سالن و این سبک از هنرنمایشیست در ایران و جهان.
سن از نوجوان پانزده ساله همراهم آمده که حیرت زده از تجربه اش میگفته
تا هفتادو اندی سال تجربه ادبیات و سینما و معماری و ....
من زمانی که اشخاص را دعوت به دیدن اجراهای آران میکنم ، همه شور هستم و شوق
بارها شده به واسطه حرفهایی که زده شد تشنۀ دیدن شده‌اند و سیراب از سالن بیرون آمدند...
به آنها نگفتم شاهکار به آنها نگفتم شکوه ِ جانبخش ِ گروه آران قرار است ببینند(که خودشان تجربه کنند)
به آنها گفتم تو چیزی را تجربه خواهی کرد که در هیچ کجای دیگر نمیبینی...
پس وقتی از سالن بیرون میایند خودشان گفتند
شاهکار بود و چقدر حالم خوب است ...
(شاید همراهان من ، همه دوستدار بودند و مشعوف...باقی را خبر ندارم)